عامل اصلی ارزش یک کالا

کارل منگر اولین کسی بود که گفت ارزش کالا یا خدمت بستگی به ذهنیت فرد دارد.

کارل منگر در اوایل سال 1840 میلادی در امپراتوری اتریش به دنیا آمد. البته شهر تولد او در حال حاضر در لهستان قرار دارد. خانواده او از اشراف ثروتمند درجه چندم بودند. پدرش یک وکیل بود و مادرش دختر یک تاجر بسیار ثروتمند. او سال‌های طولانی در موسسه فنی ایلینویز آمریکا مشغول به تدریس ریاضی بود. منگر برای مطالعه حقوق به دانشگاه‌های پراگ و وین رفت و درنهایت از دانشگاه کراکوف موفق به اخذ مدرک دکتری شد. او که ابتدا کار خود را به‌عنوان یک روزنامه‌نگار آغاز کرده بود، بعدها به اقتصاددانی تبدیل شد که تأثیری بسیار شگرف بر اقتصاد یک قرن جلوتر از خود گذاشت.

منگر نهایتاً در سن 81 سالگی و در سال‌های پس از جنگ جهانی اول، در وین درگذشت. کارل منگر به‌عنوان بنیان‌گذار مکتب اتریش شناخته شد. تأثیر اصلی منگر در ایجاد و توسعه نظریه مطلوبیت نهایی بود که در مخالفت آشکار با اقتصاددانان کلاسیکی نظیر آدام اسمیت و دیوید ریکاردو قرار می‌گرفت. منگر در این نظریه، تئوری‌های ارزشی را که بر هزینه تولید تکیه می‌کردند رد کرد. به همین دلیل بود که منگر در ادامه زندگی حرفه‌ای خود، نظریه‌اش را نظریه ارزش سوبژکتیو نامید و از آن به‌منظور ایجاد دیدگاه‌هایی بسیار ارزشمند در علم اقتصاد استفاده کرد. برای مثال با استفاده از همین نظریه بود که برای اولین بار اقتصاددانان متوجه شدند که هر دو سوی یک مبادله، از این مبادله سود می‌برند.

منگر برخلاف ویلیام جِونز، بر این باور نبود که کالاها ایجاد مطلوب می‌کنند. مطلوب واحد مطلوبیت است. برخلاف نظر جونز، منگر می‌گفت که کالاها ارزشمند هستند زیرا کاربردهایی را ارضا می‌کنند که اهمیت‌هایی گوناگون دارند. در نظریه سوبژکتیو این ایده مطرح می‌شود که ارزش یک کالا از طریق ویژگی‌های ذاتی و درونی آن کالا تعیین نمی‌شود و از سوی دیگر هم توسط کاری که برای تولید آن کالا لازم است معین نمی‌شود. ارزش یک کالا از دیدگاه این نظریه به‌وسیله اهمیتی که یک فرد فعال بر این کالا می‌گذارد تا بتواند به نیازهایش برسد، تعیین می‌شود. نسخه مدرن این تئوری به شکلی مستقل و تقریبا هم‌زمان توسط ویلیام جونز، لئون والراس و کارل منگر، در اواخر قرن نوزدهم میلادی ایجاد شد.

بر اساس نظریه ارزش سوبژکتیو، با فرض گرفتن این نکته که مبادله برای طرفین امری آزادانه و داوطلبانه باشد، می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که هردوی طرفین درکی سوبژکتیو از کالا، کار یا پولی که می‌گیرند دارند، به شکلی که از کالا، کار یا پولی که می‌دهند بیشتر باشد. بر اساس این نظریه و این چینش، ارزش به‌سادگی می‌تواند تنها با جابه‌جایی مالکیت یک‌چیز افزایش پیدا کند، زیرا فرد دوم ارزش بیشتری برای آن کالا قائل است. تأکید بر جابه‌جایی صرف مالکیت برای این است که در این مسئله بدون این‌که کالا تغییر خاصی کند، دچار افزایش ارزش شده است. زمانی که درک ما از ثروت، ارزش‌گذاری ذهنی افراد بر دارایی‌های خود باشد، مبادله داوطلبانه توانایی افزایش مجموع ثروت در جامعه را دارد.

نام کتاب: ایده‌ها (اقتصاد جهان با چه تئوری‌هایی اداره می‌شود؟)

گردآوری و ترجمه: نسیم بنایی
شورای سیاست‌گذاری: مصطفی درویشی، بهراد مهرجو
ویراستار: کریم نیکونظر
گرافیک و طراحی: آتلیه آینده‌نگر، رضا دولت‌زاده
چاپ اول: پاییز 1398
ناظر فنی چاپ : مینا واشویی
چاپ: آرمانسا
انتشارات امین الضرب، پخش و فروش: 0912390342