اطلاعات آماری شرکت‌های دانش‌بنیان در هفت سال اخیر
اطلاعات جمع‌آوری شده از شرکت‌های دانش‌بنیان بر هدف‌ها و مسیرهای دولت و دیگر شرکت‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. ازاین‌رو در این مقاله به بررسی اطلاعات آماری جمع‌آوری شده از سال ۹۲ الی ۹۸ دررابطه‌با فعالیت‌ها، زمینه‌های فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، فراوانی آن‌ها، روند تأسیس این شرکت‌ها، نقش زنان در فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، گزارش وام و اطلاعات دیگر می‌پردازیم.
حوزه فعالیتی اکثر شرکت‌های دانش‌بنیان
تعداد زیادی از شرکت‌های دانش‌بنیان در هشت حوزه دسته‌بندی شده‌اند که شامل موارد زیر است: نرم‌افزار و فناوری اطلاعات، ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته، برق و الکترونیک، مواد شیمیایی و پلیمر پیشرفته، دارو و فراورده‌های شیمیایی و بیولوژیک، فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی، تجهیزات پزشکی و در نهایت خدمات تجاری‌سازی.
در بررسی ۵۱۸۶ شرکت دانش‌بنیان، به ترتیب تعداد شرکت‌هایی که در زمینه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات و ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته فعالیت می‌کنند، از همه بیشتر و تعداد شرکت‌های فعال در حوزۀ خدمات تجاری‌سازی کمینه است. بیش از نیمی از شرکت‌ها در تفکیک نوع دانش‌بنیانی، از نوع تولیدی هستند.
سهم شرکت‌های فعال در حوزۀ فناوری ماشین‌آلات و تجهیزات در درصد شرکت‌های تولیدی بیشینه است. همچنین بیش‌ترین شرکت‌های نوپا در زمینه فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی و دارو و فعالیت‌های شیمیایی هستند.
روند رشد شرکت‌های دانش‌بنیان از سال ۹۲ تا ۹۸
در طی این سال‌ها، با تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، در بازه سال‌های ۹۲ تا ۹۸ تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان روند صعودی داشتند. در سال ۹۵ بیش‌ترین تعداد شرکت دانش‌بنیان تأسیس شدند، یعنی حدود ۴۸۰ شرکت. طی هفت سال اخیر، حدود نیمی از شرکت‌های دانش‌بنیان تأسیس شده‌اند.
در بین شرکت‌های تأسیس شده، بیش‌ترین تعداد مربوط به شرکت‌های حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات بوده است. همچنین نمودار رشد شرکت‌های حوزه مواد شیمیایی و پلیمری شاهد روند صعودی و حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته شاهد یک روند نزولی بوده است.
نقش شهرهای مختلف در شرکت‌های دانش‌بنیان
در ۳۱ استان مختلف کشور، تهران بیش‌ترین، و کهگیلویه و بویراحمد کمترین شرکت‌های دانش‌بنیان را در خود جای داده است. یعنی از حدود ۵۱۸۶ شرکت دانش‌بنیان در کل کشور، ۲۷۵۳ عدد از این شرکت‌ها در تهران مستقر هستند. استان‌های فارس، آذربایجان شرقی و مازندران بیش‌ترین تعداد شرکت‌های نوپا را دارند. در بین شرکت‌های مستقر در استان تهران، ۳۳ درصد از این شرکت‌ها در حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند.
درحالی‌که بیش‌ترین درصد در عمده استان‌های کشور، در حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته است. در حوزه دارو و فراورده‌های شیمیایی و بیولوژیک، استان البرز بیش‌ترین تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان را دارد.
شرکت‌های دانش‌بنیان به تفکیک ماهیت حقوقی
در شرکت‌های حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات، ۶۴ درصد از این شرکت‌ها از لحاظ ماهیت حقوقی در دسته سهامی خاص هستند و ۷۵ درصد از شرکت‌های حوزه خدمات تجاری‌سازی نیز از لحاظ تفکیک ماهیت حقوقی در دسته سهامی خاص قرار دارند.
همچنین ماهیت حقوقی ۵۰ درصد از شرکت‌های فعال در حوزه تجهیزات پزشکی به‌صورت مسئولیت محدود است. به‌طورکلی در بین همه شرکت‌ها، بیش از ۶۲ درصد از شرکت‌ها به‌صورت سهامی خاص و کمتر از ۱ درصد یعنی حدود ۰٫۶ درصد از آن‌ها سهامی عام هستند.
شرکت‌های دانش‌بنیان در بورس
عمدۀ شرکت‌های بورسی دانش‌بنیان در حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات هستند. همچنین بیش‌ترین درآمد این نوع شرکت‌ها یعنی در حدود ۵۵ درصد کل درآمدها هم متعلق به این دسته از فناوری است.
نقش زنان در شرکت‌های دانش‌بنیان
در تعداد اعضای هیأت‌مدیره، تعداد زنان عضو هیأت‌مدیره به تعداد مردان، نسبتی حدود ۱ به ۵ بوده است. همچنین این نسبت در تعداد مدیرعامل‌های زن نسبت به مدیرعامل‌های مرد حدود نسبت ۱ به ۱۰ است. استان تهران با ۲۴۵ نفر، بیش‌ترین مدیرعامل‌های زن را نسبت به بقیه استان‌های کشور دارد.
در حال حاضر، ۲۲ درصد از اعضای هیأت‌مدیره و ۱۱ درصد از مدیرعاملان شرکت‌های دانش‌بنیان زن هستند. همچنین زنان حدود ۱۶ درصد از میزان مالکیت شرکت‌های دانش‌بنیان را دارند یعنی تعداد ۳۴۳۳ نفر از سهام‌داران شرکت‌های دانش‌بنیان را زنان تشکیل می‌دهند.
مدارک تحصیلی ۱۰ درصد از اعضای هیأت‌مدیره زن شرکت‌های دانش‌بنیان دکتری تخصصی است و بیش‌ترین درصد مدارک تحصیلی آن‌ها کارشناسی بوده است. در مورد مدیرعامل‌های زن، دو سوم درصدها به ترتیب مربوط به کارشناسی و کارشناسی ارشد است و یک‌پنجم این درصدها را دکتری تخصصی پوشش می‌دهد.
به‌طورکلی حدود ۵۶ درصد از مدیرعامل‌های زن دارای تحصیلات تکمیلی هستند و حدود ۶ درصد از آن‌ها تحصیلات دانشگاهی ندارند. همچنین بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط به‌صورت خانگی اداره می‌شوند.
نقش زنان در حوزه فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی به نسبت سایر فناوری‌ها پررنگ‌تر است و در حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته و برق و الکترونیک این درصد نسبت به سایر فناوری‌ها کمینه است.
گزارش وام
به‌طورکلی میزان وام پرداختی به شرکت‌ها در ۴ سال اخیر تغییری نکرده است و بیشتر وام‌های دریافتی شرکت‌ها به‌صورت جعاله بوده است. همچنین بیش از نیمی از وام‌های پرداختی به شرکت‌ها در انتهای سال ۹۸ در وضعیت فعال قرار دارند که بیش‌ترین مقدار در سال ۱۳۹۴ اکثر وام‌ها به‌صورت پرداختی است و مقدار کمی تسویه شده است.
در ضمن میزان حمایت صندوق‌های پژوهش و فناوری از شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتر از شرکت‌های فناور بوده است. همچنین میزان وام‌های پرداختی به شرکت‌های دانش‌بنیان نیز بیشتر از شرکت‌های فناور است.
در بین شرکت‌ها، میزان پرداخت وام به شرکت‌های حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته بیش‌تریم میزان و شرکت‌های حوزه فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی کمترین میزان بوده است.
میزان وام پرداختی به شرکت‌های مستقر در استان‌های تهران و اصفهان (به ترتیب) بیش‌ترین بوده است یعنی حدود ۷۰ درصد از وام‌ها به شرکت‌های مستقر در تهران پرداخته شده است.
جمع‌بندی
در سال‌های اخیر رشد شرکت‌های دانش‌بنیان قابل‌توجه بوده و همچنین میزان حمایت صندوق پژوهش و فناوری از شرکت‌های دانش‌بنیان افزایش یافته است.
تعداد قابل‌توجهی از شرکت‌های دانش‌بنیان در پایتخت مستقر هستند و اکثریت این شرکت‌ها به ترتیب در زمینه فناوری و نرم‌افزار و ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته فعالیت می‌کنند. زنان نیز نقش پررنگی در شرکت‌های دانش‌بنیان ایفا می‌کنند به‌طوری‌که حدوداً از هر ۵ نفر از اعضای هیأت‌مدیره ۱ نفر زن و تقریباً از هر ۱۰ مدیرعامل ۱ نفر زن است. به امید موفقیت‌ها و فعالیت‌های بیشتر شرکت‌های دانش‌بنیان.
منبع
- گزارش زیستبوم شرکت‌های دانش‌بنیان (۹۲ تا ۹۸)، شرکت اعتبارسنجی ارزش‌آفرین اعتماد
این مقاله توسط پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت‌مدرس گردآوری شده است لذا تمامی حقوق این اثر محفوظ است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.