اكوسیستم استارتاپی و كارآفرینی هند
ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در مقاله‌ای برنامه‌های سیاستی دولت هند برای حمایت از شکل‌گیری و توسعه اکوسیستم استارت‌آپی و کارآفرینی را بررسی کرده است که در ادامه به بخشی از آن می‌پردازیم.
خلاصه مدیریتی و توصیه‌های سیاستی
- توجه به متنوع سازی و متوازن‌سازی جغرافیایی اکوسیستم استارت‌آپی
استارت‌آپ ایندیا یک برنامه پرچم‌دار و ابتکاری از سوی دولت هند است که در نظر دارد یک اکوسیستم قوی را برای پرورش نوآوری و شرکت‌های استارت‌آپی در این کشور ایجاد کند که منجر به رشد اقتصادی پایدار برای کشور شود و ایجاد فرصت‌های شغلی در مقیاس بزرگ ایجاد کند.
دولت از طریق این ابتکار عمل قصد دارد به توانمندسازی استارتآپها اقدام کند به‌گونه‌ای که بتوانند به نوآوری و کارآفرینی بپردازند.
به‌منظور تحقق اهداف این برنامه ابتکاری، دولت هند اقدام به انتشار برنامه عملیاتی کرده است که همه جنبه‌های اکوسیستم استارت‌آپی را دربرمی گیرد.
با انتشار این برنامه عملیاتی دولت هند امیدوار است که به شکل‌گیری جریان استارت‌آپی در کشور هند سرعت بخشد که شامل موارد متنوع سازی اکوسیستم استارت‌آپی و کارآفرینی و متوازن‌سازی جغرافیایی اکوسیستم استارت‌آپی و کارآفرینی می‌شود.
- توجه هم‌زمان به استارتآپهای فناور و استارتآپهای خدماتی
استارتآپهای فناور به دلیل ماهیت متفاوت و متمایز نسبت به استارتآپهای خدماتی نیازمند برنامه‌های سیاستی متفاوتی برای حمایت و مراقبت هستند.
برای مثال، یکی از تفاوت‌های اصلی این استارتآپها با استارتآپهای خدماتی این است که مدل کسب‌وکار این است؛ یعنی این استارتآپها مستقیماً به B2B استارتآپها به‌صورت کسب‌وکار به کسب‌وکار مشتری نهایی وصل نیستند و برای ادامه فعالیت ناگزیرند که در زنجیره ارزش شرکت‌های بزرگ صنعتی قرار بگیرند.
- توجه به ابتکارات سیاستی پشتیبان و هم‌افزا
دولت هند به‌منظور تسهیل و تسریع اجرای برنامه «استارت‌آپ ایندیا» اقدام به طراحی مجموعه‌ای از برنامه‌های سیاستی پشتیبان و مکمل نظیر برنامه ساخت هند، برنامه استندآپ ایندیا و برنامه دیجیتال ایندیا کرده است و امیدوار است که هم‌افزایی این برنامه‌ها بتواند تأثیر چشمگیری در گذار اقتصاد هند به یک اقتصاد مبتنی بر نوآوری و کارآفرینی داشته باشد.
- اهمیت دادن به همکاری میان شرکت‌های بزرگ و استارتآپها
شرکت‌های بزرگ به‌طورکلی بر بهبود عملکرد و مدیریت ریسک عملیات تمرکز دارند تا بتوانند در محیط کسب‌وکاری پویا و متغیر به رقابت بپردازند.
از طرفی، مسائل مرتبط با کاهش بودجه‌های تحقیق و توسعه، افزایش نوآوری‌های دیجیتالی برافکن و بروکراسی‌های سازمانی کار نوآوری را برای شرکت‌های بزرگ به امری دشوار تبدیل کرده‌اند.
همین امر باعث شده است تعداد زیادی از شرکت‌های بزرگ که دنبال دستیابی به ایده‌های جدید، اطلاعات متنوع، افراد خلاق و محصولات و خدمات نوآورانه از مسیر همکاری با شرکت‌های کوچک، نوپا و استارتآپها بروند.
در همین راستا، تعداد زیادی از شرکت‌های بزرگ هندی در حال تغییر تمرکز خود از سرمایه‌گذاری بر تحقیق و توسعه درون‌زا بر سرمایه‌گذاری بر منابع متعدد نوآوری (نوآوری باز و نوآوری مشارکتی) و تمرکز بر استارتآپهای فناور هستند.
- سازوکارهای تأمین مالی متنوع برای حمایت از استارتآپها
استارتآپها در هند می‌توانند از کانال‌های رسمی متنوعی مانند فرشتگان کسب‌وکار، سرمایه بذری و سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی به تأمین منابع مالی موردنیاز برای فعالیت‌هایشان اقدام کنند. همچنین، تعدادی از استارتآپها از طریق تأمین مالی جمعی که در آن تعداد زیادی سرمایه‌گذار در تأمین سرمایه موردنیاز یک شرکت مشارکت می‌کنند، منابع موردنیاز برای فعالیت‌هایشان را به دست می‌آورند.
- برنامه‌های سیاستی ویژه برای استارتآپهای فعال در بخش‌های خاص
در برنامه استارت‌آپ ایندیا و سایر برنامه‌هایی که دولت هند باهدف کمک به توسعه اکوسیستم استارت‌آپی و کارآفرینی کشور طراحی کرده است، توجه ویژه‌ای به برخی بخش‌های خاص فناورانه شده است.
برای مثال، برنامه عملیاتی هفدهم از برنامه استارت‌آپ ایندیا به «تقویت استارتآپها در بخش زیست‌فناوری» اختصاص‌یافته است. دپارتمان زیست‌فناوری تلاش می‌کند تا با پرورش حدود 300 الی 500 استارت‌آپ جدید در هرسال، تعداد استارتآپها را در این بخش افزایش دهد و تعداد آن‌ها را تا سال 2020 به حدود 2000 استارت‌آپ برساند.
- تلاش برای تسریع و تسهیل فرآیندها و فعالیت‌های استارتآپها
دولت هند برای تسریع و تسهیل فرآیندها و بهبود فضای کسب‌وکار برای فعالیت استارتآپها، اقدام به اجرای برخی برنامه‌های سیاستی کرده است، استارتآپها مجاز هستند که از طریق اپلیکیشن موبایل مخصوص استارتآپها در رابطه با قوانین مرتبط باکار و محیط‌زیست اقدام به خود اظهاری کنند.
طراحی و ایجاد اپلیکیشن و پلتفرم هاب نوآوری که در آن استارتآپها می‌توانند با سایر بازیگران اکوسیستم یعنی دولت‌های مرکزی و ایالتی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر هندی و خارجی، شبکه فرشته‌های کسب‌وکار، بانک‌ها، مراکز رشد، شرکای مشاوره حقوقی، مشاوران کسب‌وکار، دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیق و توسعه تعامل و همکاری نزدیکی داشته باشند.
برای استارتآپها بسیار حیاتی است که در صورت عدم موفقیت، بتوانند هرچه سریع‌تر و ساده‌تر به فعالیت‌هایشان پایان دهند و از بازار خارج شوند برای همین منظور زمینه لازم برای خروج سریع استارتآپها فراهم شده است.
تسهیل خریدهای دولتی از استارتآپها از طریق ملزم ساختن دولت مرکزی، دولت‌های ایالتی و سایر سازمان‌های دولتی به این امر که حداقل 20 درصد از خریدهایشان را از استارتآپها و شرکت‌های کوچک و متوسط انجام دهند.
- کمک به مدیریت و حفاظت از دارایی‌های فکری استارتآپها
حقوق مالکیت فکری به‌عنوان منبع و ابزاری استراتژیک برای هر کسب‌وکار تجاری است تا از طریق آن به تقویت رقابت‌پذیری صنعتی خود بپردازد.
به‌ویژه شرکت‌های نوپا با منابع مالی و نیروی انسانی محدود در این دنیای بسیار رقابتی تنها از طریق رشد مداوم و نوآوری‌ها می‌توانند به پایداری برسند. در همین راستا، بسیار مهم و کلیدی است که آن‌ها از حقوق مالکیت فکری خود باهدف تسهیل ثبت اختراعات، محافظت کنند.
طرح حمایت از مالکیت فکری استارتآپها علائم تجاری و طرح‌های جدید توسط استارتآپها تدوین‌شده است. این برنامه شامل این موارد است، پیگیری سریع ثبت اختراعات استارتآپها؛ پانل تسهیل گران به‌منظور کمک به تکمیل فرم تقاضای ثبت مالکیت فکری؛ پرداخت هزینه‌های تسهیل گری توسط دولت و تخفیف هزینه‌های تکمیل تقاضای ثبت پتنت. بعلاوه، دولت هند به‌طور ویژه از ثبت اختراعات در برخی حوزه‌ها نظیر الکترونیک و فناوری اطلاعات پشتیبانی و حمایت می‌کند.
معرفی اكوسیستم استارت‌آپی هند
- تعریف استارت‌آپ
در حال حاضر تعریف شفافی و موردتوافقی از استارت‌آپ وجود ندارد و این موضوع به جنبه‌های ذهنی و پیچیدگی‌های موجود در این مفهوم برمی‌گردد.
استارت‌آپ یك شركت نوپای در حال شکل‌گیری و رشد است كه در مراحل آغازین فعالیت خود قرار دارد و به روش انفرادی و یا گروهی تأمین مالی می‌شود.
- اكوسیستم استارت‌آپی هند
یك اكوسیستم استارت‌آپی در كنار استارت‌آپ‌هایی كه صاحبان ایده‌های جدید و اختراعات بدیع هستند، مشتمل بر بازیگران دیگری است كه حضور و نقش‌آفرینی فعال و سازنده آن‌ها بسیار حیاتی است.
این بازیگران عبارت‌اند از: شرکت‌های بزرگ تولیدی و خدماتی، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها سازمان‌های تأمین مالی، سازمان‌های قانون‌گذار، تنظیم‌گر و میانجی كشور هند در میان كشورهای دارای بیشترین استارت‌آپ در دنیا قرار دارد. این كشور با حدود بیش از ده هزار استارت‌آپ در كنار كشور چین و با اختلاف زیاد بعد از ایالات‌متحده آمریكا قرار دارد.
- چرخه عمر تأمین مالی استارتاپ‌ها
در طول زمان و متناسب باَ رشد استارتاپ‌ها، سازوكار تأمین مالی فعالیت‌های آن‌ها تغییر می‌کند. در مراحل مختلف عمر یك استارتاپ سازوكارهایی نظیر سرمایه‌گذاران فرشته و بذری، سرمایه‌گذاری خطرپذیر و سرمایه‌گذاری خصوصی و سازوكارهای بازار به‌منظور تأمین مالی فعالیت‌های استارتاپ بكار گرفته می‌شوند. همچنین، در طول مراحل عمر یك استارتاپ میزان سرمایه‌گذاری، میزان ریسك و میزان فروش کسب‌وکار دستخوش تغییر می‌شوند.
- همكاری شرکت‌های بزرگ و استارتآپها
شرکت‌های بزرگ به‌طورکلی بر بهبود عملكرد و مدیریت ریسك عملیات تمركز دارند تا بتوانند در محیط کسب‌وکاری پویا و متغیر به رقابت بپردازند.
از طرفی، مسائل مرتبط با كاهش بودجه‌های تحقیق و توسعه، افزایش نوآوری‌های دیجیتالی برافكن و بروکراسی‌های سازمانی كار نوآوری را برای شرکت‌های بزرگ به امری دشوار تبدیل کرده‌اند. همین امر باعث شده است كه تعداد زیادی از شرکت‌های بزرگ كه دنبال دستیابی به ایده‌های جدید، اطلاعات متنوع، افراد خلاق و محصولات و خدمات نوآورانه از مسیر همكاری با شرکت‌های كوچك و استارتآپها بروند.
- مراكز رشد، مكانی برای پرورش و تقویت استارتآپها
مراكز رشد استارتآپها شركت‌هایی هستند كه از طریق تأمین خدمات متنوع به استارتآپها كمك می‌کنند تا مراحل آغازین عمرشان را با موفقیت سپری كنند.
این مراكز رشد منابع ملموس و ناملموس شامل تجهیزات، فضای كاری، خدمات حقوقی، مشاوره‌ای و حسابداری را برای استارت‌آپ تا فراهم می‌سازند. آن‌ها همچنین از طریق افزایش سرمایه مالی استارتآپها و فعالیت‌های شبکه‌سازی متنوع به كاهش موانع تأمین مالی استارتآپها كمك می‌کنند. مراكز رشد به كارآفرینان كمك می‌کنند تا محیط کسب‌وکاری پایداری ایجاد کند.
چالش‌های پیش روی اكوسیستم استارت‌آپی هند
سهولت انجام کسب‌وکار 2016: رتبه كشور هند در شاخص سهولت انجام کسب‌وکار در میان 189 اقتصاد، 130 است. این رتبه در شاخص‌های سهولت تجارت 133 و در شاخص سهولت پرداخت مالیات 155 است.
- چالش‌های فرهنگی: فرهنگ سنتی هندی باعث شده است كه مردم از ناكامی و شكست گریزان باشند. به دنبال شکست‌ها، داوری‌هایی به عمل می‌آید، اما به‌ندرت افراد تشویق به سعی و خطا و شكست احتمالی می‌شوند. این در حالی است كه كارآفرینی اغلب شامل یادگیری و آموختن از آن شکست‌ها و شروع دوباره‌کارها است.
- چالش‌های اجتماعی: مربیگری، ساختار بازار، رفتار مصرف‌کننده و محل فعالیت
- چالش‌های فناورانه: زیرساخت‌های فناوری و امنیت سایبری
- چالش‌های مالی: هزینه‌های عملیاتی، كمبود بودجه و مدیریت جریان نقدی
- چالش‌های پایداری: سطح آگاهی و دانش مشاوران کسب‌وکارها، فقدان اطلاعات، مربیان از پتانسیل‌هایی كه ممكن است برای کسب‌وکار نوپا وجود داشته باشد آگاه نیستند و نقش بودجه عمومی در ارتقا بنگاه‌های اقتصادی پایدار غالباً نادیده گرفته می‌شود.
- چالش‌های قانونی: مجوزهای متعدد و مسئله مالیات
سیاست‌های پشتیبان و هم‌افزا
دولت هند به دنبال ایجاد یك اكوسیستم استارت‌آپی است كه كارآفرینی را در این كشور ارتقا دهد. به همین منظور اقدام به طراحی برخی ابتكارات سیاستی پشتیبان کرده است كه اطمینان حاصل کند استارتآپها حمایت‌های مناسب و موردنیاز را در زمان مناسب دریافت می‌کنند. در ادامه به معرفی این ابتكارات سیاستی پرداخته می‌شود: برنامه ساخت هند، برنامه استندآپ ایندیا، برنامه دیجیتال ایندیا، حمایت‌های مالی، سامانه پذیرش آنلاین واحد و ساده‌سازی رژیم مقرراتی و قانونی.
برنامه‌های عملیاتی استارت‌آپ ایندیا
استارت‌آپ ایندیا یك برنامه پرچم‌دار و ابتكاری از سوی دولت هند است كه در نظر دارد یك اكوسیستم قوی را برای پرورش نوآوری و شرکت‌های استارت‌آپی در این كشور ایجاد كند كه منجر به رشد اقتصادی پایدار برای كشور شود و فرصت‌های شغلی در مقیاس بزرگ ایجاد کند.
برنامه استارت‌آپ ایندیا متشكل از 19 برنامه سیاستی است كه در سه طرح كلان دسته‌بندی می‌شوند: طرح ساده‌سازی و تسهیل گری؛ طرح حمایت‌ها و مشوق‌های مالی؛ طرح همكاری صنعت و دانشگاه و حمایت‌های پرورشی
- طرح ساده‌سازی و تسهیل گری: كسب تأییدیه‌ها مبتنی بر خود اظهاری، هاب استارت‌آپ ایندیا، گسترش اپلیكیشن‌ها و پورتال‌های موبایل، حمایت‌های قانونی و پیگیری سریع ارزیابی ثبت اختراعات با كمترین هزینه، استانداردهای سهل گیرانه و خریدهای دولتی از استارتآپها و خروج سریع و آسان استارتآپها
- طرح حمایت‌ها و مشوق‌های مالی: تأمین حمایت‌های مالی از طریق صندوق مادر، ایجاد صندوق ضمانت اعتباری برای استارتآپها، معافیت مالیاتی از سود سرمایه، معافیت مالیاتی برای استارتآپهای زیر سه سال و 11 معافیت‌های مالیاتی بر سرمایه‌گذاری‌های بالاتر از ارزش عادلانه بازار
- طرح همكاری صنعت و دانشگاه و حمایت‌های پرورشی: برگزاری جشنواره‌های استارت‌آپی برای نمایش نوآوری‌ها و بسترسازی برای همكاری، راه‌اندازی‌های مأموریت نوآوری آتال همراه با برنامه خوداشتغالی و بهره‌برداری از استعدادها، استفاده از تخصص بخش خصوصی برای راه‌اندازی مراكز رشد، ایجاد مراكز نوآوری در مؤسسات ملی، راه‌اندازی هفت پارك تحقیقاتی جدید با الگوبرداری از پارك تحقیقاتی IIT Madras، تقویت استارتآپها در بخش زیست‌فناوری، راه‌اندازی برنامه‌های نوآوری برای دانش آموزان و دانشجویان و برگزاری چالش بزرگ مركز رشد برتر سال.
مقالات آموزشی
آخرین اخبار و اطلاعیه ها
پدیدآورندگان
- مصطفی صفدری رنجبر، عضو هیأت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران
- مهدی الیاسی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
- میثم نریمانی، عضو هیأت علمی پژوهشكده مطالعات فناوری
ناشر
- دانش‌بنیان فناور
منابع
- Startup India: Action Plan, January, 2016
- Startup India: An Overview, Grant Thornton India, 2016
- Driving Growth of Indian Start-up Ecosystem. 2017
- The 49 Startup Schemes By Indian Government, 2018
- Enterprise Startup Collaboration, January, 2019
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.