استراتژی‌هایی برای مدیریت ریسک‌های به وجود آمده برای کسب‌وکارها در بحران کرونا
در حال حاضر به دلیل بحران ایجادشده، کسب‌وکارها و مدیران کسب‌وکار با ریسک‌ها و خطرهایی مواجه شدند. در بررسی‌های انجام‌شده دریافتیم که ریسک‌ها به دودستۀ تجاری و غیرتجاری تقسیم‌بندی می‌شوند.
ریسک‌هایی که در دسته‌بندی تجاری قرار دارند، به عواملی مانند بازار محصولات و خدمات مرتبط هستند. در دستۀ دوم ریسک‌های غیرتجاری هستند که شامل تغییرات در محیط‌های اقتصادی، سیاسی، زیست‌محیطی یا بهداشتی است. بحران حاضر (کوید ۱۹) نیز در دسته ریسک‌های غیرتجاری قرار می‌گیرد.
از طرفی برای مدیریت و حل این ریسک‌ها تدابیری اندیشیده شده و در قالب استراتژی‌های مدیریت ریسک بیان‌شده است. گاهی می‌توان با مدیریت برخی ریسک‌ها از به‌وجودآمدن ریسک‌های دیگر جلوگیری کرد. ریسک‌هایی از قبیل ورشکستگی صنایع مختلف، افزایش نرخ تورم، کاهش درآمدهای پایدار دولت، کاهش قدرت خرید ملت به دلیل گرانی، افزایش قیمت محصولات، مشکلات سلامت روانی کارمندان و غیره.
مدیریت ریسک
در مقدمه یک توضیح اجمالی دررابطه‌با ریسک‌ها در این برهه داشتیم. با معرفی ریسک‌ها می‌توانیم بهتر به مدیریت ریسک، شناسایی فرصت‌های ناشی از این ریسک‌ها و مدیریت منابع برای ماه‌های آینده بپردازیم. در این حیطه سعی در به‌کارگیری رویه‌های آنالیز، ارزیابی و کنترل ریسک هستیم تا بتوانیم کنترل ریسک را تحت‌نظر داشته باشیم. در مدیریت ریسک، چهار استراتژی به کار می‌رود.
- استراتژی انتقال ریسک: با مواردی مانند بستن قرارداد یا انجام اقدامات احتیاطی و بیمه‌ای می‌توانید ریسک را به بخش دیگری منتقل کنید.
- استراتژی اجتناب از ریسک: از فعالیت‌هایی که باعث بروز ریسک‌ها می‌شود، دوری‌کنید.
- استراتژی کاهش ریسک: از ابزارها و روش‌هایی استفاده کنید که از شدت زیان می‌کاهند.
- استراتژی پذیرش ریسک: زمانی که ضرر و زیانی رخ می‌دهد، این مسئله را بپذیرید.
ارزیابی احتمال وقوع و پیامد ریسک‌ها
در صنایع مختلف و حوزه‌های مختلف و یا حتی در کشورهای مختلف می‌تواند مدل و نوع ریسک متفاوت باشد. پس بهتر است ریسک‌ها را بر اساس احتمال وقوعشان از کم تا زیاد مشخص کنید.
این کار به شما کمک می‌کند تا جایگاه کسب‌وکار خود را درک کنید. در مرحلۀ دوم به رتبه‌بندی میزان اثرگذاری پیامدها بپردازید؛ یعنی میزان اثرگذاری پیامد را از کم تا زیاد تعیین کنید (منظور از پیامد، کاهش یا افزایش فروش است). یک نمودار در صفحه درست کنید.
به بیانی دیگر یک ماتریس؛ به‌طوری‌که نمودار افقی یا سطر آن احتمال وقوع آن ریسک و نمودار عمودی یا ستون آن، پیامدهای ریسک باشد.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید از برخورد این خطوط، نه ناحیه به وجود می‌آید که باتوجه‌به رنگ آن‌ها، می‌توانیم دریابیم که آیا یک استراتژی و راهکار برای شرکت و کسب‌وکار مفید است یا خیر.
شناسایی فرصت‌ها و تهدیدات ناشی از ریسک‌ها
در این مرحله می‌بایست فرصت‌ها و تهدیداتی که ناشی از یک ریسک هستند، شناسایی شوند. این مرحله بعد از شناسایی احتمال وقوع و پیامدهای ریسک‌ها انجام می‌شود.
برای مثال، بحران حال حاضر یعنی کوید ۱۹، نوسانات نرخ ارز و مسائل دیگر را در نظر بگیرید، آیا این تغییرات و یا به‌نوعی، ریسک‌ها، به نفع کسب‌وکار شما است یا یک تهدید به‌حساب می‌آید. برای منظم‌تر شدن می‌توانید به طراحی یک جدول بپردازید؛ به‌طوری‌که در این جدول برای مثال فرصت‌ها و تهدید برای یک ریسک که احتمال وقوع و پیامد آن کم تا متوسط است، شامل چه مواردی می‌شود.
برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت مبتنی
پس از بررسی تهدیدها و فرصت‌های به وجود آمده از ریسک‌ها، شروع به برنامه‌ریزی کنید؛ یک برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت. این برنامه‌ریزی شامل چهار گام است که مراحل پیشین را نیز در خود جای‌داده است:
- گام ۱. بر اساس ماتریس احتمال وقوع و پیامد، به تعیین و گروه‌بندی ریسک‌های مرتبط با کسب‌وکار خود بپردازید.
- گام ۲. به شناسایی تهدیدها و فرصت‌های ناشی از ریسک بپردازید.
- گام ۳. تعیین برنامه‌های کوتاه‌مدت (در حدود ۱ تا ۳ ماه)
- گام ۴. تعیین اهداف و نتایج کلیدی
الف. تعیین اهداف: حداکثر ۵ هدف
ب. تعیین نتایج کلیدی: برای هر هدف، حداکثر ۵ نتیجۀ کلیدی تعیین کنید.
پ. تعیین اقدامات ابتکاری و کارآفرینانه
رفتار کسب‌وکارها در بحران کوید ۱۹
کسب‌وکارهای کشور را می‌توان بر اساس توان مدیریتی آن‌ها در این بحران به چهار دسته تقسیم کرد. شرکت‌های مبتدی که ازلحاظ توان مدیریتی ضعیف عمل کردند و در کسب‌وکار خود تغییری ندادند. دستۀ دوم شرکت‌های محافظه‌کار هستند؛ این شرکت‌ها باوجود توان مدیریتی قوی در کسب‌وکار خود تحولی ایجاد نکردند.
دستۀ سوم را شرکت‌های شیک یا نمایشی نام‌گذاری می‌کنیم، چراکه این کسب‌وکارها توان مدیریتی ضعیفی دارند اما با ظاهرسازی جلوۀ فعالی از خود را به نمایش می‌گذارند. درنهایت، کسب‌وکارها و شرکت‌های کارآفرین هستند. شرکت‌های کارآفرین در حیطه مدیریت توانمند هستند و از همین حالا برنامه‌های کارآفرینانه کسب‌وکار خود را شروع کرده‌اند.
استراتژی‌های پیشنهادی
باتوجه‌به ریسک‌هایی که در مقالات پیشین ذکر شد، چندین استراتژی پیشنهادی نیز ارائه می‌دهیم. استراتژی‌هایی نظیر اجتناب، کاهش، پذیرش و انتقال برای مدیریت ریسک، ورود به کسب‌وکارهای جدید با ریسک کم و متوسط، خروج از کسب‌وکارهای با ریسک زیاد، تغییر مدل کسب‌وکار برحسب نیاز، توسعه سبد محصولاتی مبتنی بر نیازهای جدید و قدرت خرید مشتری، شناسایی رقبای جدید در حوزۀ کسب‌وکار شما، به‌کارگیری روش‌های کار هیبریدی، آسیب‌شناسی دورکاری کارکنان، توجه به‌سلامت جسمی و روانی کارکنان و افراد شرکت، شناسایی شاخص‌های عملکرد خروجی محور در دورکاری و مواردی دیگر.
جمع‌بندی
برای تغییر کسب‌وکار خود در یک بحران و تبدیل آن به یک شرکت و کسب‌وکار کارآفرین بایستی استراتژی‌های مناسب برای مدیریت ریسک‌ها به کار ببرید.
به‌طورکلی چندین استراتژی پیشنهادی از قبیل ورود به کسب‌وکارهای جدید با ریسک کم و متوسط، تغییر مدل کسب‌وکار برحسب نیاز، به‌کارگیری روش‌های کار هیبریدی در کار و مواردی دیگر وجود دارد. مدیران شرکت‌ها می‌توانند با مدیریت ریسک از وقوع ریسک‌های دنباله‌دار جلوگیری کنند.
پس بهتر است در ابتدا به دسته‌بندی ریسک‌های مرتبط با کسب‌وکار خود بپردازید. سپس فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از ریسک را شناسایی و در نهایت یک برنامه کوتاه‌مدت طراحی کنید.
منابع
- داوری، علی و صانعی، مهدی (۱۳۹۹) ریسک‌ها و استراتژی‌های کسب‌وکار در زمستان ۹۹، مجموعه گزارش‌های دیده‌بان کسب‌وکار
این مقاله توسط پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت‌مدرس گردآوری شده است لذا تمامی حقوق این اثر محفوظ است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.